Rentowność branży budowlanej w 2023 r.
W dzisiejszym artykule przyjrzę się, jak w ostatnich latach kształtowały się przychody oraz rentowność branży budowlanej w Polsce. Jakie grupy przedsiębiorstw generowały największe zyski, a które notowały straty? Zrozumienie rentowności w tej branży pomoże ocenić jej kondycję w obliczu zmieniających się warunków gospodarczych. Poddam w tym celu analizie dane za okres 2019-2023 z Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) opracowane przez BizRaport.
Wysokie dynamiki przychodów branży po pandemii
Z uwagi na fakt, że około 15-20% spółek nie przekazało jeszcze sprawozdań do KRS za ubiegły rok, analizę ograniczyłem do części wspólnej spółek istniejących w bazie w 2022 i 2023 r. – łącznie 24,4 tys. podmiotów. W pierwszej kolejności przyjrzymy się dynamice wielkości przychodów w poszczególnych segmentach branży budowlanej:
- PKD 41 – Budynki mieszkalne
- PKD 42 – Obiekty inżynierii lądowej
- PKD 43 – Roboty budowlane specjalistyczne
Wykres 1. Dynamika przychodów branży budowlanej wg klas PKD (% r/r)
| PKD 41 – Budynki mieszkalne | PKD 42 – Obiekty inżynierii lądowej | PKD 43 – Roboty budowlane specjalistyczne | |
|---|---|---|---|
| 2020 | 26.2 | -2.5 | -6.7 |
| 2021 | 34.9 | 11.5 | 23.6 |
| 2022 | 6.8 | 20.1 | 29.8 |
| 2023 | 2.7 | 11.6 | 13.0 |
Budownictwo mieszkaniowe (PKD 41) odnotowało dynamiczny wzrost w 2020 i 2021 roku, odpowiednio o 26,2% i 34,9%. W kolejnych latach wyraźnie spowolniło do 6,8% w 2022 i zaledwie 2,7% w 2023 r. Spółki wykonujące obiekty inżynierii lądowej (PKD 42) w 2020 roku obniżyły przychody o 2,5%, ale potem notowały wzrost, osiągając 20,1% w 2022 i 11,6% w 2023 r. Z kolei spółki działające w ramach robót budowlanych specjalistycznych (PKD 43) zanotowały spadek o 6,7% w 2020 roku, po czym nastąpił silny wzrost o 23,6% w 2021 i 29,8% w 2022, z nieco mniejszym wzrostem o 13,0% w 2023 r. Budownictwo mieszkaniowe wyróżnia się więc na tle dwóch pozostałych segmentów branży: najpierw dodatnią dynamiką przychodów pomimo pandemii Covid-19, a później pogorszeniem wyników, pomimo wysokiej inflacji. Mogło to wynikać z innej specyfiki mieszkalnych projektów budowlanych, w tym z wysokiej zależności od rosnących kosztów pracy i cen materiałów budowlanych.
Niewielkie zmiany zysków w relacji do przychodów całej branży
W latach 2019-2023 zysk netto branży budowlanej wzrósł z 12,1 mld zł w 2019 roku do 25,6 mld zł w 2023 roku, przy czym najwyższy poziom osiągnął w 2021 roku (23,5 mld zł). Relacja zysku netto do przychodów oscylowała wokół 6-7%, z maksimum odnotowanym w 2021 r. na poziomie 8,6%. W 2022 roku wskaźnik ten spadł do 6,4%, ale w 2023 roku ponownie wzrósł do 7,6%, co wskazuje na poprawę efektywności po okresie gwałtownego wzrostu kosztów działalności związanego z wysoką inflacją. Ogólnie rzecz biorąc można stwierdzić, że branża jako całość nie zanotowała w ostatnich latach gwałtownych zmian w poziomach rentowności, gdyż spadki w jednych obszarach działalności firm kompensowane były przez wzrosty w innych obszarach lub w wyniku wysokiej inflacji.
Wykres 2. Zyski i rentowność branży budowlanej
| level_0 | Zysk netto (mld zł) | Relacja zysku netto do przychodów (%) |
|---|---|---|
| 2019 | 12.1 | 6.2 |
| 2020 | 13.6 | 6.3 |
| 2021 | 23.5 | 8.6 |
| 2022 | 20.0 | 6.4 |
| 2023 | 25.6 | 7.6 |
Wskaźnik rentowności co drugiej firmy nie przekraczał 5%.
Wskaźnik rentowności na poziomie poszczególnych spółek miał bardzo szeroki zakres zawartości, od skrajnie ujemnych do bardzo wysokich, przekraczających nawet księgową wartość przychodów. Około 7,5% firm (1807 analizowanych spółek) miało w 2023 r. ujemną lub zerową rentowność (por. Wykres 3). Wśród podmiotów notujących dodatnią rentowność najliczniejsze były następujące grupy ze środka rozkładu:
- 19,8% firm osiągało rentowność w przedziale od 0 do 5%;
- 22,2% firm z rentownością między 5 a 10%;
- 13,5% firm z rentownością od 10 do 20%;
- 16,3% firm z rentownością w przedziale 20-40%;
- 13,8% firm z rentownością między 40 a 80%.
Nieliczne firmy, bo tylko 4,5% (1088 podmiotów), osiągały rentowność na poziomie 60-80%, a 2,3% firm (564 podmioty) przekroczyły poziom 80% rentowności. W związku z powyższym można stwierdzić, że w 2023 r. w branży budowlanej większość firm wykazywała umiarkowaną rentowność, a tylko niewielki odsetek podmiotów osiągał wyjątkowo wysokie zyski.
Wykres 3. Rozkład wskaźnika rentowności w branży budowlanej
| Przedział | Procent firm |
|---|---|
| < 0 | 7.5 |
| 0-5 | 19.8 |
| 5-10 | 22.2 |
| 10-20 | 13.5 |
| 20-40 | 16.3 |
| 40-60 | 13.8 |
| 60-80 | 4.5 |
| 80+ | 2.3 |
Zróżnicowanie wskaźnika rentowności staje się coraz mniejsze w miarę wzrostu firmy.
Analiza rozkładu rentowności firm budowlanych względem ich wielkości (mierzonej miejscem w rozkładzie przychodów) wskazuje na istotne zróżnicowanie. Spośród najmniejszych 10% firm, co czwarta notowała silnie ujemny wskaźnik rentowności, a 3/4 firm nie przekraczało poziomu 14%. Mediana w tej grupie była na poziomie -20%, co wskazuje na trudności w generowaniu zysków najmniejszych spółek budowlanych. W przedziale firm o przychodach między 40 a 50% (średniej wielkości firmy), rozrzut wartości wskaźnika jest bardziej wyrównany – od 0 do 20%, z medianą równą 7%, co oznacza zdecydowanie stabilniejszą rentowność.
Firmy z przedziału 90-99% (największe poza top 1%) mają dość wąskie wahania wskaźnika rentowności, od 2 do 12%, z medianą równą 6%. Oznacza to, że największe firmy są bardziej stabilne w porównaniu do mniejszych podmiotów, jednak wcale nie generują wyższej marży (względem wielkości obrotów). Dwie z trzech największych spółek tej branży to – Strabag oraz Porr – osiągnęły rentowność ok. 2%, podczas gdy lider – Budimex – 7%. Zmniejszanie się zróżnicowania wskaźnika rentowności wraz z wielkością firmy wydaje się logiczną zależnością potwierdzającą, że większe firmy cechują się bardziej przewidywalną i stabilną rentownością. Równocześnie przeciętna rentowność nie różni się aż tak bardzo pomiędzy małymi, średnimi i dużymi spółkami.
Wykres 4. Zróżnicowanie wskaźnika rentowności w zależności od przychodów przedsiębiorstwa
| grupy_decyl | Mediana (wartość środkowa) | Dolne 25% | Górne 25% |
|---|---|---|---|
| Najmniejsze 10% | -20 | -139 | 14 |
| 10-20% | 2 | -24 | 21 |
| 20-30% | 4 | -8 | 21 |
| 30-40% | 6 | -2 | 19 |
| 40-50% | 7 | 0 | 20 |
| 50-60% | 7 | 0 | 19 |
| 60-70% | 7 | 2 | 18 |
| 70-80% | 7 | 2 | 17 |
| 80-90% | 6 | 1 | 14 |
| 90-99% | 6 | 2 | 14 |
| Największy 1% | 5 | 2 | 10 |
| Top-3 | 2 | 2 | 2 |
| Top-2 | 2 | 2 | 2 |
| Top-1 | 7 | 7 | 7 |
Uwaga: Podział na grupy kwantylowe, grupujące firmy w kolejności od tych posiadających najmniejsze przychody, do tych największych – na podstawie danych za 2023 r.
Silna kondycja branży
Podsumowując przedstawione dane, w latach 2020-2023 sektor budowlany w Polsce doświadczył dynamicznych zmian, z wyraźnym spowolnieniem w budownictwie mieszkaniowym, a silnym odbiciem po pandemii w inżynierii lądowej i robotach specjalistycznych. Wzrost zysków netto branży wskazuje na poprawę efektywności, choć wyniki te były zróżnicowane między latami. Analiza rentowności firm budowlanych wykazuje istotne różnice między grupami o różnej wielkości – najmniejsze firmy mają bardzo zróżnicowane wyniki, natomiast największe charakteryzują się stabilniejszą i przewidywalną rentownością. Dodatkowe informacje o analizowanej branży znajdziesz w bazie BizRaport.
Przychody ogółem – kategoria analizowana w niniejszym materiale to przychody z całokształtu działalności: obejmują przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, pozostałe przychody operacyjne oraz przychody finansowe.
Wskaźnik rentowności – w analizie przyjęto jako relację zysku netto do przychodów ogółem.
Źródłem zaprezentowanych danych są sprawozdania finansowe z bazy Krajowego Rejestru Sądowego. Należy mieć na uwadze, że w rezultacie zaprezentowane dane nie odnoszą się do pełnej populacji przedsiębiorstw w Polsce, a jedynie do podmiotów spełniających kryteria obowiązku sprawozdawczego. Przede wszystkim są to spółki kapitałowe (z o.o., akcyjną i prostą akcyjną), a dodatkowo – nieco upraszczając – wszystkie inne formy prowadzenia działalności gospodarczej na odpowiednio dużą skalę. Obecnie skala działalności rodząca taki wymóg to przychody o równowartości 2 mln euro rocznie, co rodzi obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych i zarazem sprawozdawczości do KRS.