Czy branży meblowej grozi kryzys zadłużenia?
Branża meblowa w Polsce jest jedną z gałęzi przemysłu o dużym potencjale eksportowym. W związku z tym, firmy w tej branży muszą inwestować znaczne środki w nowoczesne technologie produkcyjne, a to naturalnie wiąże się z wysoką presją kosztową i ryzykiem wysokiego zadłużenia. W dzisiejszym wpisie weźmiemy pod lupę wskaźnik zadłużenia branży meblowej, by ocenić, jak branża ta radzi sobie z finansowaniem prowadzonej działalności. Czy możemy – jak donoszą niektóre media – mówić już o kryzysie finansowym w meblarstwie? Zweryfikujemy to za pomocą danych z Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) opracowanych przez BizRaport®.
Rekordowy wzrost aktywów branży w 2022 r.
Na przestrzeni okresu od 2017 do 2022 r. w bazie KRS widnieją sprawozdania finansowe 2629 spółek meblowych. W ostatnich latach wartość aktywów wszystkich spółek w branży meblowej sukcesywnie rosła, zwiększając się z ok. 25 mld zł w 2017 r. do 42 mld zł w 2022 r. (por. wykres poniżej). Szczególnie duży przyrost ich wartości nastąpił w ostatnim z tych lat, notując wzrost o ponad 22% względem 2021 r. Tak wysoki wzrost na pewno częściowo należy wiązać z wysoką inflacją, która silnie przyspieszyła właśnie w 2022 r., prowadząc do przeciętnego wzrostu cen konsumpcyjnych o 14,4% r/r.
Wykres 1. Aktywa i zobowiązania przedsiębiorstw w latach 2017-2022
| Rok | Aktywa (mld zł) | Zobowiązania (mld zł) | Relacja zobowiązań do aktywów (%) |
|---|---|---|---|
| 2017 | 25.3 | 9.1 | 36.0 |
| 2018 | 27.7 | 10.2 | 37.0 |
| 2019 | 28.5 | 9.7 | 34.0 |
| 2020 | 30.3 | 12.8 | 42.0 |
| 2021 | 34.4 | 12.3 | 36.0 |
| 2022 | 42.0 | 12.3 | 29.0 |
Po skoku zadłużenia w początkach pandemii, łączne zobowiązania firm nieznacznie się obniżyły.
W przeciwieństwie do aktywów, zobowiązania firm meblowych w największym stopniu wzrosły w pierwszym roku pandemii. Wówczas, w całym 2020 r., suma zobowiązań wyniosła 12,8 mld zł, co stanowiło wzrost o ok. 32% w porównaniu z 2019 r. W kolejnych dwóch latach kwota ta nie wzrosła, lecz zmniejszyła się, osiągając 12,3 mld zł w 2022 r.
Branża meblowa jako całość nie boryka się z problemem nadmiernego zadłużenia.
Jak wyglądała relacja zobowiązań do aktywów całej branży? Okazuje się, że rynek meblowy, przeciętnie rzecz biorąc, nie opiera się silnie na długach. Relacja sumy zobowiązań do sumy aktywów (tzw. wskaźnik ogólnego zadłużenia, WOZ) wynosiła 36% w 2017 r., a w krytycznym roku 2020 osiągnęła maksimum równe 42%. Jednakże 2 lata później, w 2022 r., wskaźnik ten, za sprawą dużego wzrostu wartości aktywów, obniżył się do 29%.
W dalszej części analizy skupimy się na danych za 2022 r. Ze wszystkich spółek meblowych obecnych w KRS wykluczyliśmy te, dla których nie podano kompletu informacji o zobowiązaniach i aktywach. Nieznacznie zawęziło to badaną grupę z 2085 do 1950 podmiotów. Firmy te zaklasyfikowaliśmy do jednej z tzw. grup decylowych (czyli obejmujących po 10% populacji firm), uszeregowanych pod względem wielkości deklarowanych aktywów. Dodatkowo wyodrębniliśmy kategorie największych firm, zgodnie z poniższą listą:
- Najmniejsze 10% : poniżej 6 tys. zł
- 20-30%: między 42 a 138 tys. zł
- 30-40%: między 138 a 322 tys. zł
- 40-50%: między 322 a 680 tys. zł
- 50-60%: między 680 a 1,6mln zł
- 60-70%: między 1,6 a 3,5 mln zł
- 70-80%: między 3,5 a 8,3 mln zł
- 80-90%: między 8,3 a 26,5 mln zł
- 90-99%: między 26,5 a 215 mln zł
- Największy 1%: powyżej 215 mln zł, w tym:
- Top-3: 1,4 mld zł (FABRYKI MEBLI „FORTE” S.A.)
- Top-2: 3,7 mld zł (IKEA INDUSTRY POLAND Sp. z o.o.)
- Top-1: 6,5 mld zł (WNĘTRZA POLSKA Sp. z o.o.)
Zadłużenie branży meblowej jest mocno skoncentrowana wśród 10% największych spółek.
Okazuje się, że w 2022 r. połowa, czyli niemal tysiąc, przedsiębiorstw tej branży odpowiadała zaledwie za ok. 230 mln zł zadłużenia, co stanowiło ok. 1,9% całkowitych zobowiązań branży. Łączny dług 90% firm to niecałe 3 mld zł, czyli prawie 1/4 całości. Natomiast prawie połowa zobowiązań branży przypada na dużych, lecz nie największych graczy rynkowych – których wartość aktywów wynosiła między 26,5 a 215 mln zł. 1% największych firm odpowiadał za 3,6 mld zł zobowiązań, tj. prawie 30% wszystkich. Z tej grupy, dwie z 3 największych spółek stanowiły prawie 13%. Lider pod względem wartości aktywów, spółka WNĘTRZA POLSKA, miała w analizowanym roku niewielkie zadłużenie rzędu 22 mln zł.
Wykres 2. Skumulowana suma zobowiązań spółek meblowych wg wielkości aktywów
| grupy_decyl | zobow2022 |
|---|---|
| Najmniejsze 10% | 0.0 |
| 10-20% | 0.0 |
| 20-30% | 0.1 |
| 30-40% | 0.1 |
| 40-50% | 0.2 |
| 50-60% | 0.4 |
| 60-70% | 0.7 |
| 70-80% | 1.4 |
| 80-90% | 2.9 |
| 90-99% | 8.6 |
| Największy 1% | 10.7 |
| Top-3 | 11.2 |
| Top-2 | 12.2 |
| Top-1 | 12.2 |
W przeciętnej firmie meblowej 57% aktywów było finansowanych długiem.
Badając relacje zadłużenia do aktywów, czyli wskaźnik ogólnego zadłużenia (WOZ), na poziomie poszczególnych firm widać znaczne zróżnicowanie (zob. Wykres 3). Mediana, czyli środkowa wartość oddzielająca połowę firm, wyniosła 57%, co wydaje się umiarkowanym rozsądnym poziomem w tego typu branży. Jednocześnie rozkład wskaźnika zadłużenia jest stosunkowo równomierny. Innymi słowy, zbliżony odsetek firm ma bardzo niskie zadłużenie, jak i średnie lub nawet dość wysokie. Zadłużenie niższe niż 10% dotyczy około 14% spółek, natomiast wskaźnik powyżej 80% – co bywa klasyfikowane jako niepokojąco wysoki poziom – notuje 34% z nich. Co więcej, ponad 22% spółek miało WOZ równy 100% lub wyższy. Czy jest to w jakiś sposób skorelowane z wielkością przedsiębiorstwa?
Wykres 3. Rozkład wartości wskaźnika ogólnego zadłużenia w spółkach meblowych (% firm)
| Przedział WOZ | Procent firm |
|---|---|
| < 0 | 0.1 |
| 0-10 | 14.0 |
| 10-20 | 6.5 |
| 20-30 | 8.5 |
| 30-40 | 7.2 |
| 40-50 | 8.0 |
| 50-60 | 7.8 |
| 60-70 | 7.5 |
| 70-80 | 6.4 |
| 80-90 | 6.4 |
| 90-100 | 5.2 |
| 100-150 | 8.5 |
| 150-200 | 4.1 |
| 200+ | 9.7 |
Czym mniejsza firma, tym większe ryzyko nadmiernego zadłużenia.
Przyjęty wcześniej podział firm wg wielkości aktywów zastosujemy teraz do zobrazowania zróżnicowania wskaźnika zadłużenia. Wykres 4 przedstawia istotne statystyki WOZ dla każdej grupy decylowej oddzielnie: medianę, 25 i 75 centyl – czyli wartość środkową oraz punkty odcinające dolne i górne 25%. Wskaźnik zadłużenia o wartościach w takim przedziale dotyczy połowy firm z danej grupy.
Wśród najmniejszych 10% firm są skrajnie różne sytuacje: od zadłużenia zerowego do przekraczającego kilkukrotnie stan aktywów. Najwyższa mediana WOZ = 90% wystąpiła w trzeciej grupie decylowej, czyli nadal w gronie stosunkowo małych spółek. Połowa spółek tej wielkości notowała WOZ między 25 a 166%. Wraz ze wzrostem wielkości spółki stopniowo maleje analizowany wskaźnik. Wśród największych 1% przedsiębiorstw medianowy WOZ wyniósł zaledwie 30%.
Wykres 4. Mediana, 25 i 75 centyl WOZ spółek meblowych wg wielkości aktywów (%)
| grupy_decyl | Mediana (wartość środkowa) | Dolne 25% | Górne 25% |
|---|---|---|---|
| Najmniejsze 10% | 0 | 0 | 364 |
| 10-20% | 48 | 5 | 176 |
| 20-30% | 89 | 25 | 166 |
| 30-40% | 79 | 35 | 130 |
| 40-50% | 67 | 36 | 101 |
| 50-60% | 67 | 32 | 100 |
| 60-70% | 54 | 32 | 81 |
| 70-80% | 49 | 29 | 74 |
| 80-90% | 53 | 30 | 69 |
| 90-99% | 48 | 25 | 67 |
| Największy 1% | 34 | 24 | 46 |
| Top-3 | 37 | 37 | 37 |
| Top-2 | 28 | 28 | 28 |
| Top-1 | 0 | 0 | 0 |
W czasach niepewności geopolitycznej ważny jest zdrowy poziom płynności finansowej.
Analiza wskaźników zadłużenia jest stosunkowo prostym narzędziem pozwalającym ocenić stan tej płynności, choć oczywiście nie jedynym, ani nie wystarczającym. Powyższa analiza dowodzi, że mówienie o kryzysie zadłużeniowym całej branży meblowej nie jest do końca trafne – przynajmniej w obliczu dotychczas dostępnych danych za 2022 r. Specyfika tej branży powoduje, że firmy operują na relatywnie wysokim zadłużeniu i znacząca część spółek meblowych utrzymuje je na racjonalnych poziomach. Z drugiej strony, dość dużo firm porusza się w zakresie bardzo ryzykownym pod względem zdolności do długoterminowej obsługi zadłużenia. W takich przypadkach ocena stabilności finansowej danego przedsiębiorstwa wymaga indywidualnego podejścia.
Źródłem zaprezentowanych danych są sprawozdania finansowe z bazy Krajowego Rejestru Sądowego. Należy mieć na uwadze, że w rezultacie zaprezentowane dane nie odnoszą się do pełnej populacji przedsiębiorstw w Polsce, a jedynie do podmiotów spełniających kryteria obowiązku sprawozdawczego. Przede wszystkim są to spółki kapitałowe (z o.o., akcyjną i prostą akcyjną), a dodatkowo – nieco upraszczając – wszystkie inne formy prowadzenia działalności gospodarczej na odpowiednio dużą skalę. Obecnie skala działalności rodząca taki wymóg to przychody o równowartości 2 mln euro rocznie, co rodzi obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych i zarazem sprawozdawczości do KRS.